زمانی که متوجه میشودید خودتان، فرزند یا یکی از بستگان شما دچار بدشکلی یا تغییر حالت در ستون فقرات شده است نگرانی و سوالات زیادی برای شما پیش می آید. در اینجا ما سوالات و منابع مورد نیاز برای آگاهی شما و والدین رو ارائه میدهیم. پیدا کردن یک متخصص، پشتیبانی و پاسخ ساده در مورد شرایط و درمان، و سایر اطلاعات عملی به شما در تصمیم گیری های مهم بیماری کمک خواهد کرد.
اشتراک گزاری اطلاعات تخصصی و ارائه به روزترین تحقیقات علمی و تجربی در خصوص شناسایی و درمان بیماری اسکولیوز. آگاهی از کتفرانس های علمی، تحقیقات دانشگاهی، بورس های تحصیلی و کیس های درمانی بزرگترین خدمات جامعه پزشکان ماست. به مابپیوندید
سایت تخصصی اسکولیوزیس با همت دکتر حسن قندهاری فوق تخصص ستون فقرات تاسیس شده است تا محلی برای به اشتراک گذاری و ارایه دانش عمومی و تخصصی بیماری اسکولیوزیس باشد.
Scoliosis knowledge
معرفی اسکولیوز و اطلاعات در خصوص علل، علایم و درمان آن
اطلاعات تکمیلیاسکولیوز چیست؟
اسکولیوز به انحنای جانبی در ستون فقرات گفته میشود، که هنگامی که از پشت به ستون فقرات مینگرید آنرا میبینید. انحنای اسکولیوز میتواند به شکل C یا S باشد.
اسکولیوز معمولاً در کودکان دیده میشود؛ اما گاه تشخیص داده نشده یا انحنا پیشرفت میکند و در بزرگسالی دیده میشود.
اسکولیوز در بسیاری از موارد با دقت مربیان بهداشتی مدارس کشف و به پزشک معرفی می شود. این عارضه در بسیاری موارد با بریس درمان میشود. بریس همان لباس فلزی فایبرگلاس (یا انواع دیگر) است که باعث عدم پیشرفت انحنا و در مواردی اصلاح آن میگردد.
علائم اسکولیوز
علائم قابل توجه اسکولیوز به موارد زیر اشاره میشود:
- کج شدن بدن به یک طرف؛
- نا قرینگی شانه و بلند شدن یک طرف کتف یا بالا قرار گرفتن یکی از شانهها؛
- ناقرینگی سطح لگن و خط کمربند؛ یکی از سطوح لگن بالاتر قرار میگیرد و گاه با احساس کوتاهی اندام متوجه آن میشوید.
- برآمدگی دنده های یک طرف نسبت به طرف مقابل.
به شکایاتی که کودکان گاهی از درد شدید، خستگی و درد پشت و ساقها اظهار میکنند، توجه کنید.
آناتومی اسکولیوز
از پشت که به ستون فقرات بنگریم ستون فقرات مستقیم است. اگر از پهلو بنگریم ستون فقرات انحناهایی به داخل و خارج دارد که این انحناها هم به لحاظ انعطاف پذیری و هم برای تحمل وزن اهمیت دارند.
دو نوع انحنا وجود دارد: کیفوز و لوردوز. این دو انحنا در نگاه به ستون فقرات از پهلو مشخص میشود.
- کیفوز: انحنا به طرف داخل است که در ناحیه ی سینه ای و خاجی دیده میشود.
- لوردوز: انحنا به خارج است که در ناحیه ی گردنی و کمری دیده میشود.
ساختمان ستون فقرات پیچیده است، ستون فقرات انسان از ۲۴ مهره ی مجزا تشکیل شده است. در بین این مهرهها، دیسک قرار دارد که از یک قسمت شبیه تایر در خارج (به نام آنولوس فیبروزوس) و یک قسمت ژلاتینی در داخل (بنام نوکلئوس پولپوزوس) تشکیل شده است.
علل اسکولیوز
اسکولیوز علل مختلفی دارد و به همین لحاظ به انواع متفاوتی تقسیم بندی میشود:
- اسکولیوز ایدیوپاتیک: ایدیوپاتیک در اصطلاح پزشکی به رخدادی بدون علت مشخص گفته میشود. در واقع پزشکان علت را پیدا نکردهاند. اسکولیوز ایدیوپاتیک به چهار گروه تقسیم میشود:
- اسکولیوز ایدیوپاتیک کودکان: برای اسکولیوز کودکان زیر سیزده سال به کار میرود.
- اسکولیوز ایدیوپاتیک نوجوانان: برای اسکولیوز کودکان بین سه تا نُه سال به کار میرود.
- اسکولیوز ایدیوپاتیک جوانان: برای اسکولیوز افراد بین ده تا هجده سال به کار میرود.
- اسکولیوز ایدیوپاتیک بالغین: برای اسکولیوز افراد که سن بلوغ را تمام کردهاند به کار میرود.
هشتاد درصد موارد اسکولیوز، ایدیوپاتیک هستند و در این میان اسکولیوز ایدیوپاتیک در دختران شایعتر است.
- اسکولیوز مادرزادی: مادرزادی به معنای وجود بیماری در زمان تولد است. البته باید دانست اسکولیوز مادرزادی در اکثر اوقات در زمان تولد کشف نمیشود و بعدها با افزایش تغییرات خود را نشان میدهد. در هفته سوم تا ششم بارداری که ستون فقرات تشکیل میگردد، اگر اختلالی ایجاد شود باعث بدشکلی مهره ای ستون فقرات میشود، که باعث اسکولیوز مادرزادی میگردد. مهرهها یا به طور ناقص تشکیل میشوند یا از یکدیگر جدا نمیشوند و به هم چسبیده باقی میمانند. این اختلالات باعث میشود مهرهها به صورت غیر قرینه رشد کنند؛ بنابراین ستون فقرات دچار انحراف میشود. اسکولیوز مادرزادی گاه همراه با بیماریهای نخاع، قلب و کلیه است.
- اسکولیوز عصبی_عضلانی: کودکان که دچار بیماری در سیستم عضلانی یا عصبی خود هستند مثل فلج مغزی، دیستروفی عضلانی و فلج اطفال دچار این نوع اسکولیوز میشوند. کودکان با تنه ی ضعیفی که دارند نمیتوانند راستایی خود را به خوبی حفظ کنند. این نوع اسکولیوز معمولاً به صورت اسکولیوز با انحنای بلند و به شکل C خود را نشان میدهد.
- اسکولیوز بالغین یا دژنراتیو: این نوع اسکولیوز در سنین بالا ظاهر میشود. گاه نتیجه ی یک اسکولیوز تشخیص داده نشده در دوران کودکی است و گاه به علت پوکی استخوان، تخریب و نابودی دیسک، شکستگیهای فشار ستون فقرات یا ترکیبی از آنهاست.
در پیگیری علل اسکولیوز مادرزادی پزشکان به شواهدی ژنتیک در بیمار دست یافتهاند؛ بنابراین اگر فردی در خانواده مبتلا باشد، خطر ابتلای سایر افراد بیشتر است.
اسکولیوز کودکان
غربالگری کودکان در دبستان و مدارس راهنمایی میتواند به تشخیص زودرس کمک کند. اسکولیوز به ندرت دردناک است؛ لذا گاه بسیار دیر تشخیص داده میشود. والدین گاه، هنگام برهنه بودن بچه و تعویض لباس فرزندشان به علائم اسکولیوز توجه میکنند. بعضی از علائمی که والدین باید به آن توجه کنند عبارتند از:
- برجستگی یکی از شانهها یا غیر قرینگی شانهها؛
- غیر قرینگی ناحیه ی کمری و بالا بودن یک طرفه خط کمربند؛
- بالاتر بودن مفصل ران یک طرف نسبت به طرف دیگر؛
- لباسها متناسب تن نیستند، خط لباس غیر قرینه میایستد یا پاچه های شلوار غیرقرینهاند.
- فرد به یک طرف خود را خم میکند یا به شکل غیر طبیعی حرکت میکند.
به هر حال اگر هرکدام از موارد فوق را مشاهده کردید فوراً به پزشک جراح ستون فقرات مراجعه نمایید تا کودک شما را بررسی کند
تست اسکولیوز
به محض اینکه شک کردید شما یا فرزندتان، دچار اسکولیوز هستید، باید به پزشک مراجعه نمایید. تشخیص و درمان زودرس، بهترین راه پیشگیری از پیشرفت انحناست.
- تست خط شاقولی (plumb Line Test):
این تست، بررسی سریع دیداری برای مشاهده ی مستقیم بودن ستون فقرات است. در اسکولیوزیس، خط شاقول، به جای اینکه درست در قسمت میانی باسن قرار گیرد، از ناحیه گردن به سمت راست یا چپ میافتد.
- اسکولیومتر:
اگر پزشک یک قوز دنده ببیند، میتواند از یک اسکولیومتر برای اندازه گیری میزان قوز استفاده نماید. این یک آزمایش بدون درد و غیر تهاجمی است.
- رادیو گرافی:
یک رادیوگرافی میتواند برای تأیید اسکولیوز کمک نماید. این آزمایشنشان می دهد کجای ستون فقرات دچار اسکولیوزیس شده و وسعت انحنا چقدر است.
در صورت لزوم، پزشک، رادیوگرافی همه ی ستون فقرات را در خواست میکند. رادیوگرافی، تصاویری از جلو، پشت و طرفین ستون فقرات ایجاد میکند. برخی اوقات رادیوگرافی در حالات مختلف، برای بهتر دیدن انحناهای طبیعی در خواست میشود. با استفاده از رادیوگرافی(و گاه سی تی اسکن استخوان) ستون فقرات، پزشک میتواند شدت انحنا را محاسبه نماید. این امر با روشcobb انجام میشود که انحناها را به صورت درجه بیان میکند. انحناهای بیش از ۲۵ تا ۳۰ درجه، قابل توجه و اگر بیش از ۴۵ تا ۵۰ درجه باشد، شدید خوانده میشود. پزشک همچنین معاینه ی فیزیکی و عصبی انجام میدهد.
در معاینه ی فیزیکی، پزشک وضعیت بدنی، دامنه ی حرکتی و حالت فیزیکی را مشاهده کرده و به هرگونه حرکت منجر به درد توجه مینماید.
جراحی اسکولیوز
جراحی برای انحناهای بالای چهل درجه به خصوص اگر پیشرونده باشند توصیه می شود. باید به خاطر داشت که جراح، تصمیم گیرنده ی اصلی نوع و زمان جراحی است. برای این تصمیم جراح موارد زیر را در نظر می گیرد:
سن کودک و سال های باقیمانده از رشد وی چقدر است؟انحنا کجاست و شدت آن چقدر است؟چند انحنا وجود دارد؟
معمولاً قبل از جراحی رادیوگرافیهای تکمیلی MRI در خواست می شود. اگر اسکولیوز از نوع مادرزادی باشد بررسیهای قلب و کلیوی از نظر وجود مشکلات مادرزادی ضروری است؛ چرا که همزمان با رشد جنینی و ایجاد اختلال در ستون فقرات در هفته های ۳ تا ۶ حاملگی، دستگاه قلبی و کلیوی نیز تکامل مییابند؛ لذا اختلال در ستون فقرات میتواند با اختلال قلب و کلیه همراه باشد. سونوگرافی کلیهها و اکوی قلب میتواند جراح را نسبت به سلامت کودک و تحمل وی برای جراحی مطمئن نماید.
بریس در درمان اسکولیوز
ریس برای افرادی که دو سال از رشد آنها باقی مانده است و انحنای آنها بیش از بیست درجه باشد، توصیه میشود. در موارد انحنای اسکولیوز بیش از چهل درجه، بریس توصیه نمیشود و ممکن است جراحی نیاز باشد. این نکته مهم است که بدانیم بریس پیشرفت انحنا را متوقف میکند و نمیتواند انحنای قبلی را اصلاح کند. پوشیدن بریس یک موضوع مهم است که توجه کودک و والدین را میطلبد. در اینجا چند نکته کلیدی برای اثر بهتر بریس توصیه میشود.
Spine Surgery
گروه فوق تخصصی ستون فقرات
مركز جامع فوق تخصصى ستون فقرات (ارائه دهنده خدمات درمانی، مراقبتی بیماری های شایع ستون فقرات)
Abadis.orgEos-imaging
مرکز تصویر برداریEos
مرکز تصویر برداری اسکلتی عضلانی دوبعدی و سه بعدی با دوز اشعه پایین
Eos-imaging